تأثیر عملیات اصلاحی بر شاخص های اکولوژیکی سلامت مرتع با استفاده از روش ارزیابی عملکرد چشم انداز در مراتع جیرفت

عملیات اصلاحی تأثیر زیادی بر شاخص های سطح خاک و ویژگی های عملکردی مراتع می گذارند. برای بهره برداری پایدار از مرتع، این آثار باید شناخته و مدیریت شوند. این تحقیق جهت مطالعه تأثیر عملیات اصلاحی اجرا شده بر سلامت مرتع در مراتع جیرفت اجرا گردید. در این تحقیق از مدل آنالیز عملکرد چشم-انداز(lfa) برای ارزیابی سلامت مرتع استفاده شد. بدین منظور سه چشم انداز مرتعی شامل مرتع قرق شده (مرتع جبالبارز)، مرتع تحت مدیریت چرا به همراه عملیات کنتورفارو و مرتع تحت مدیریت چرا به همراه عملیات هلالی آبگیر (مراتع عنبرآباد) انتخاب شد. نمونه برداری به روش تصادفی-سیستماتیک با استفاده از ترانسکت های 50 و 100متری انجام و در هر ترانسکت قطعات (شامل پوشش گیاهی) و میان قطعات (فاصله بین دو قطعه) مشخص شدند. سپس طول و عرض قطعات و فاصله بین آن ها در هر ترانسکت ثبت و پس از تعیین موارد فوق، 5 تکرار از هر قطعه و میان قطعه به صورت تصادفی انتخاب و 11 فاکتور مربوط به خاک بر روی آن ها اندازه گیری شد. در هر سه چشم انداز و مناطق شاهد آن ها سه شاخص عملکردی شامل نفوذ پذیری، پایداری و چرخه عناصر غذایی با جمع امتیازات مربوطه با استفاده از نرم-افزارlfa محاسبه و به صورت درصد بیان گردید. نتایج نشان داد که در اثر فعالیت های مدیریتی اعمال شده، شاخص ها و ویژگی های عملکردی مرتع تغییر یافته اند به طوری که عملیات قرق انجام شده باعث بهبود مرتع شد. همچنین مقایسه منطقه هلالی آبگیر و شاهد نشان داد که در این چشم اندازها شاخص های سلامت مرتع در قطعات اکولوژیکی عملیات هلالی آبگیر دارای میانگین مقادیر بیشتری نسبت به قطعات اکولوژیکی شاهد است. مقایسه قطعات اکولوژیکی منطقه فارو و شاهد نشان داد که در این چشم اندازها شاخص های سلامت مرتع در منطقه فارو دارای میانگین مقادیر بیشتری نسبت به قطعات اکولوژیکی شاهد است. نتایج مقایسه میانگین آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین سه شاخص عملکردی مرتع در عملیات اصلاحی قرق، هلالی آبگیر و فارو به همراه مدیریت چرا با مناطق شاهد نیز اختلاف معنی داری وجود داشت. به طوری که عملیات اصلاحی قرق، احداث هلالی آبگیر و فارو به همراه مدیریت چرا باعث بهبود ویژگی های عملکردی مرتع شده بود (01/0p?). نتایج حاصل از بررسی مدل رگرسیونی پارامترهای ارزیابی سطح خاک روش lfa در عملیات مورد بررسی نشان داد که پارامترهای مقاومت خاک سطحی به تخریب، منشا و تجزیه لاشبرگ، ناهمواری سطحی، طوقه گیاهان، پایداری در برابر رطوبت و مواد رسوبی به عنوان حساس ترین پارامترها می باشند. به طور کلی عملیات اصلاحی قرق، هلالی آبگیر و فارو به همراه مدیریت چرا که در مراتع شهرستان جیرفت اجرا شده اند باعث بهبود سلامت مراتع شده اند.